ORTAK YAŞAM

Photo by Caner Candemir


Canlıların “güvende olma” ve “yaşamsal alan yaratma” güdüleri… İnsanların da, diğer canlı türlerinin de vazgeçilmez öncelikleridir aslında. Palyaço balığı, isminden de anlaşılacağı gibi görsel olarak neşeli, renkli, keyifli bir etki yaratan, görselliği animasyonlara bile aktarılmış, biz insanlarda yarattığı duygunun yanı sıra, naif, kendini derinliklerdeki tehlikelerden korumak için mücadele veren “küçük” bir balık türüdür. “Büyük balık küçük balığı yer” ve “Yuvayı dişi kuş yapar” şeklindeki atasözlerimizin de desteklediği gibi, palyaço balığının yaşamında da dişi balığın önemi hem üremek hem de grup yaşamını sürdürmek açısından çok önemlidir. Şayet grubun (ailenin) yetişkin dişi balığı bir büyük balık tarafından yenirse, ya da doğal seleksiyon dışında herhangi bir koşulda ölürse, ailenin en yetişkin erkeği cinsel organlarındaki faaliyeti durdurup, vücudunda var olan ancak faaliyet göstermeyen yumurta hücrelerini işlevsel kılarak yumurta üretmeye başlar ve böylece yiten dişinin yerine geçer. “Artık” dişi olan yetişkin erkek palyaço balığının yerini ise yüzde 20 oranında büyüyerek diğer genç erkek balıklardan biri doldurur. Üremek ve yaşamı idame ettirmek anlamında kendi doğaları gereği mücadelelerini sürdüren palyaço balıklarının evleri ise bu balık türünün bir diğer ismi olan “anemon”lardır. Anemon canlıları, duyargaları üzerinde bulunan yakıcı kapsüller sayesinde diğer canlılardan, anemon (palyaço) balıkları ise üzerlerinde bulunan saydam bir madde sayesinde diğer pek çok sualtı canlısının korunamadığı zehrinden korunurlar. Bunu yaparken de yine “hazırcı” değil “mücadelecidirler”, balıklar gövdelerini anemon canlısına yavaş ve temkinli dokundurarak zehre bağışıklık kazanırlar, kapsüller balığın üstünde patlar ve böylece bağışıklık doğar. Kendilerine doğal yapıları gereği “bahşedilmiş” koruyucu güçlerini, verdikleri yaşam mücadelesinde birleştirmiş bu iki canlı adeta bir elmanın iki yarısı gibidir. Şu ana kadar her şey anemon balıklarının lehine gibi görünse de, anemon canlıları da bu ortaklıkta son derece kazançlıdırlar. Tıpkı biz insanların bir evi yaşattığı gibi yaşatır palyaço balıkları anemon canlılarını… Çocukluğumuzun geçtiği, yetişkin dünyamızın rüyalarına giren evler vardır, oturulmadığında, yaşatılmadığında, bacası tütmediği, nefes alıp vermediğinde çürüyen, solan ve yalnızca rüyalarda kalan evler… Anemon canlıları sabit yapıları gereği, bir balığın peşinden yüzemez avlanamazlar, tıpkı evlerimizin kendini seçmeyen insanları içine alıp sahiplenemediği gibi… Palyaço balıklarının yaşamları boyunca en önemli yaşamsal faaliyetlerinden biri olan beslenme ihtiyacını karşılarken, anemon canlılarına cömertçe sunduğu besinler anemonların bacasının tütmesine fırsat sağlamaktadır. Bu; bir ortaklık, yaşamsal işbirliği, bir sessiz antlaşmadır ve biz insanların dünyalarından çok da farklı değildir. Her iki anlamda da “anemonlar” paylaşımın önemini varlıklarıyla ispatlarlar. Paylaşımlarınızın bitmemesi dileğiyle…